4. De computer als medium
Met de komst van de computer als een medium en het internet zijn er nieuwe mogelijkheden gekomen om in te zetten binnen het onderwijs. Nu de computer en het internet bij veel mensen in de westerse wereld te vinden is kan er ook gekeken worden voordelen die hier uit te halen zijn om actief in te zetten binnen het onderwijs.
De computer kan op verschillende manieren gebruikt worden:
- de computer als communicatiemedium;
- de computer als informatiebron;
- de computer als schrijfinstrument;
- de computer als oefeninstrument.
4.1 De computer als communicatiemedium
Veelal wordt het internet en daarmee ook de computer door leerlingen in het voortgezet onderwijs gebruikt als een communicatiemedium. Veelal betreft het hier een synchrone schriftelijke communicatie. Synchrone schriftelijke communicatie is de communicatie waarbij de deelnemers aan de communicatie direct op elkaar kunnen reageren. Er is dan realtime contact tussen de communicatiedeelnemers. Een voorbeeld van synchrone schriftelijke communicatie welke veel wordt gebruikt onder de leerlingen is chatten met behulp van het programma MSN Messenger. Deze communicatievorm kan plaats vinden tussen 2 mensen maar het is ook mogelijke om deze laten plaats vinden tussen meerdere mensen eventueel ondersteund met beelden.
Een andere plaats waar synchrone communicatie plaats vindt is in het spelen van sommige online games zoals in MMORPG-games (Massive Multiplayer Online Role Playing Game). MMORPG zijn grootschalige Role Playing Games (RPG). Bij een role playing game stellen de spelers zich een imaginaire wereld voor. Hierin besturen zijn een personage welke tijdens het spelen een verhaal vertellen. De oorspronkelijke Role Playing Games werden gespeeld door een groep mensen die rondom een tafel zaten en het verhaal alleen vertelden, dus niet acteerden. Later zijn de Live Action Role Playing Game waarin de spelers zich verkleden als de personage en de Computer Role Playing Game ontstaan. Bij de Computer Role Playing Game neemt de computer een deel van de taken van de speler over. Bij een MMORPG is de interactie tussen de verschillende spelers belangrijk. Samen met elkaar moeten ze vaak proberen om virtuele raadsels en problemen op te lossen.
Naast de synchrone schriftelijke communicatie vindt er ook a-synchrone schriftelijke communicatie plaats. Onder a-synchrone schriftelijke communicatie wordt verstaan de communicatie welke waarbij de deelnemers niet realtime op elkaar kunnen reageren. Dit kan in de vorm van een e-mail wat een schriftelijk tekstbericht is welke digitaal verzonden kan worden. Een andere vorm van deze soort communicatie zijn discussiefora. Op discussiefora kunnen online discussies gevoerd worden door een bericht te posten.
4.2 De computer als informatiebron
Met behulp van de computer is er een eenvoudige manier bijgekomen om informatie te vinden. Deze informatie is te vinden op internet maar ook in digitale encyclopedieën welke op cd/dvd te koop zijn. Deze digitale vorm van heeft ook het grote voordeel dat er op een eenvoudige manier door verwezen kan worden naar aanverwante informatie binnen de bron zelf maar ook naar andere informatie bronnen in de vorm van websites.
Een manier om informatie te vinden op het World Wide Web is door gebruik te maken van zoekmachines. De informatie welke te vinden is het World Wide Web kan soms moeilijk gecontroleerd worden op juistheid. Het is voor iedereen vrij om informatie te publiceren op het World Wide Web. Hier vind geen controle plaats van wat juist is en wat niet juist is. Hierdoor kunnen leerlingen de kans lopen dat ze fouten informatie gebruiken en daardoor ook fouten leren. Ook op plaatsen waar wel enige vorm van controle plaats vindt op de inhoud kan er geen garantie gegeven worden dat de informatie ook daadwerkelijk volledig correct is.
Een ander nadeel van het gebruik van het internet is dat er toegang is tot het verkrijgen van materiaal welke om pedagogische redenen niet geschikt is voor leerlingen. Het zou een optie zijn om dergelijk materiaal te blokkeren met behulp van actieve en passieve filters. Echter kan dit wel een nadeel met zich meebrengen als het gaat om het verkrijgen van informatie over onderwerpen als voortplanting bij biologie.
Om de tijd te verkorten welke de leerlingen besteden aan het vinden van informatie over een bepaald onderwerp, zou de docent er voor kunnen kiezen om zelf de informatiebronnen in de vorm van een URL (Unified Resource Locator, adres op het internet) aan de leerlingen aan te bieden. Dit heeft echter wel direct de consequenties dat de docent hier zijn tijd in moet investeren. Het aanleggen van een lijst van relevante URL's kan een tijdrovende klus zijn. De vraag die echter ook gesteld kan worden is of het wel effectief is om leerlingen van een groep naar dezelfde URL's te laten zoeken.
Het leren zoeken op het internet met behulp van Booleaanse operatoren (woorden als 'and', 'or', 'not' om de zoekfunctie te verfijnen) is wel degelijk van nuttig voor leerlingen. Hier moet echter niet de didactische waarde van worden overschat. Er moet altijd een balans worden opgemaakt van de bestede tijd aan het zoeken en de bestede tijd aan het verkrijgen van de kennis. Ondanks de grote hoeveelheid informatie welke te vinden is op het internet mag de functie van het hebben van voorkennis nooit onderschat worden. De rechtmatigheid van wie meer weet, zal meer vinden zal zeker in de meeste gevallen hier ook opgaan. Met behulp van de voorkennis is het mogelijk om betere zoekopdrachten te kunnen formuleren.
4.3 De computer als schrijfinstrument
Nu de computer steeds meer een algemeen goed is in Nederland wordt deze ook steeds meer gebruikt als schrijfinstrument. Zeker in de bovenbouw van het voortgezette onderwijs worden bijna alle verslagen uitgetypt ingeleverd. Hierbij is het werken met een computer praktischer en efficiënter dan het werken met een typmachine. Zeker dankzij het opkomende aanbod van kwalitatieve goede gratis tekstverwerkers naast de commerciële pakketen hoeft er geen belemmering te zijn om gebruik te kunnen maken van een tekstverwerkingsprogramma. Daarnaast bevatten de meeste commerciële tekstverwerkingsprogramma's zoals MS Word en WordPerfect, maar ook gratis tekstverwerkingsprogramma's zoals OpenOffice een mogelijkheid om de spelling te controleren. Echter zijn de methoden om te controleren op typfouten niet helemaal foutloos.
Het digitaal werken met tekstdocument vereenvoudigd het om met meerdere mensen aan één verslag te kunnen werken. Ook wordt het hierdoor eenvoudiger om teksten later toe te voegen of te veranderen maar ook om een opmaak aan het verslag mee te kunnen geven.
Het werken met digitale documenten brengen niet alleen voordelen met zich mee. Vaak zullen leerlingen als ze een verslag moeten inleveren komen met "me computer is gecrasht" of "me printer is kapot" waardoor ze het niet in kunnen leveren. Door hier te snel en te eenvoudig aan toe te geven is er een gevaar dat leerlingen hier misbruik van gaan maken. Het is daarom zeer aan te raden om bij de start van de opdracht de voorwaarden en eventuele consequenties al bekend te maken, om problemen bij het inleveren zoveel mogelijk te voorkomen. Eventueel zou er ook gekozen kunnen worden om de leerlingen het verslag digitaal in te laten leveren. Dit zou gedaan kunnen worden via ELO (Elektronische LeerOmgeving), e-mail of door het verslag op cd te branden.
Altijd zal er gezocht worden naar het vinden van de makkelijkste weg om een verslag te maken. Dit kan beteken dat er leerlingen zouden kunnen zijn, al hopen we dit allemaal van niet, die teksten of zelfs hele verslagen kopieren van het internet of andere leerlingen. Het is als docent vaak moeilijk hier zonder er veel tijd in te investeren deze zaken eruit te halen. Een optie zou kunnen zijn om steekproefsgewijs een aantal verslagen eruit te halen en deze controleren op kopiëren van teksten door te zoeken naar vergelijkbare teksten op het internet. Een andere goede optie is om alle leerlingen het verslag digitaal in te laten leveren. Doormiddel van speciale programma's is het mogelijk om overeenkomsten tussen verslagen terug te vinden. Het blijft echter nog steeds een basis van intuïtie of je een verslag extra gaat controleren of niet.
4.4 De computer als oefeninstrument
De computer blijkt een uitermate geschikt medium te zijn om stof te kunnen oefenen. Speciale programma's helpen de leerlingen met het oefenen van de ouderwetse "stampoefeningen". Op deze manier kan er geoefend worden met het leren van de verschillen de botten van het menselijke lichaam of bij het leren van de woordenlijsten bij de vreemde talen.
Binnen het onderwijs kan er ook gebruik gemaakt worden van computersimulaties. Met behulp van computersimulaties is het mogelijk om bepaalde processen in werking te laten zien maar is het ook mogelijk dat leerlingen zelf actief hier mee bezig kunnen zijn. Hierdoor kan de leerling zelf proefondervindelijk ondervinden wat voor effect bepaalde variabelen hebben binnen een proces. Een belangrijk punt van simulaties is de interactie met de leerling. Door deze actief hierbij te betrekken wordt er een inbreng van hem verwacht waardoor hij actiever bezig is met de kennis achter de simulatie.
